Dolar, geçen yıl Eylül ayında tüm para birimleri karşısında tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü. ABD’nin altı büyük dış ticaret ortağının (euro, yen, pound, Kanada doları, İsviçre frangı ve İsveç kronu) para birimlerine karşı oluşturulan Dolar Endeksi (DXY) 114’e yükseldi. Sonra gerileme başladı. DXY şu anda 102’nin biraz üzerinde olduğu için dolar hala diğer para birimlerinden daha değerli. Bugün Amerika Birleşik Devletleri’nin karşı karşıya olduğu en ciddi sorunlardan ikisi bankacılık sektörü ve ulusal borç tavanının sona ermesidir. Bu iki sorun çözülmezse dolar sert bir şekilde düşebilir. Tabii böyle bir gelişme olursa altının değeri diğer rezerv para birimleriyle birlikte yükselecektir.
Güncel dolar kuru kağıt üzerinde 19,60 lira, gerçek piyasada 22,40 lira. İhracatçılar bu orandan memnun değil. Kendisine sorarsanız dolar kuru 23 ile 25 lira arasında bir yerde olmalı. İlk bakışta doğru gibi görünseler de gerçekte döviz kurunun burada olmasının sebebi, faiz oranlarını düşük tutması için döviz kuru üzerindeki baskıdan kaynaklanmaktadır. Merkez bankası bankaların döviz satışlarını her zaman kısıtlamıştır. Dolara ihtiyacı olan insanlar, bankalar ihtiyaçlarını karşılayamadığı zaman açık piyasada alım yapma eğilimindedir. İlk bakışta karaborsa gibi görünen bu diğer pazar aslında gerçek bir pazardır. Piyasa müdahalesi söz konusu olduğunda bu tür olaylar kaçınılmazdır.
Bu hızlı değerlendirmeyi aradan çıkardıktan sonra, bugünlerde insanların aklındaki en can sıkıcı sorulara geçelim. Pazartesi sabahı dolar kuru ne olacak sorusuna cevabım seçimi kimin kazandığına bağlı. Bu sefer odak noktası cumhurbaşkanlığı seçimi. Çünkü bu yeni sistemde en önemli karar mercii ve karar mercii Kongre veya hükümet değil, cumhurbaşkanıdır.
Erdoğan kazanırsa, kur üç nedenden dolayı hızlı şekilde yükselecek: (1) Mevcut yönetimin izlediği yanlış ekonomi politikalarını ve yaklaşımlarını değiştirecek bir görünüm yok. (2) Görünürdeki değişikliklerle bile, aynı kişi için bile kaybedilen bir itibarı geri kazanmak kolay değildir. (3) Kuru tutacak döviz kalmadı.
Kılıçdaroğlu kazanırsa, döviz kuru başlangıçta üç nedenden dolayı değer kaybedecektir: (1) İktisat politikasında mevcut politikadan daha kötü bir politika uygulamak mümkün değildir. (2) Yeni kadrolar yıpranmamış olacağı için çok daha itibarlı olur. (3) İlk iki neden döviz talebini azaltmakta ve döviz kurunu değersizleştirmektedir.
Kılıçdaroğlu kazanırsa, döviz kuru başlangıçta düşecek, ancak bu seviyede ne kadar kalacağı onun eylemlerine bağlı. Çünkü ekonomi tam bir durgunluk içinde ve toplum hala bu durumun tam olarak farkında değil. Doğru ekonomi politikaları hayata geçirilirse ve yapısal reformlar hızla hayata geçirilebilirse, kur normal seviyelere dönecek ve karaborsa piyasadan kalkacaktır.
Borsada Durum Nasıl Olacak
Piyasa, Pazar günkü seçimlerin sonucuna bağlı. Borsa, geçmiş genel seçimlerin çoğunun belirsizliğinin sona ermesinden bu yana ilk kez yükseldi. Ama bu seçim farklı. Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tur oylamaya girerse belirsizlik iki hafta daha devam eder.
Pazar günkü seçim sonuçlarını herkes nefesini tutmuş bekliyor. Piyasa, seçim sonuçlarını satın almak isteyen yatırımcıların bugün ve yarın arenası olacak.
Son günlerde bir miktar yabancı girişinin olduğu söylense de bu işlemlerin boyutu geçmişe göre çok düşük. İşlem yapan yabancıların büyük bölümünün kısa vadeli işlem yapanlardan oluştuğu söyleniyor.
Yılbaşından bugüne genel piyasa eğilimine bakıldığında, riskten kaçınanlar etkili oldu. BIST 100 endeksi geçen yılki rallisinin ardından dört denemeye rağmen 5.200-300 puanın üzerine çıkamadı. Yılbaşından bugüne kayıplar %18’in üzerinde. Hisse bazında erime daha da büyük.
Seçimden sonra borsaya ne olur? Geçmiş seçimlerde endeksin ilk yükselişlerinin çoğunun görüldüğünü belirtmekte fayda var. Son yedi genel seçimin beşinde, borsa seçim sonrası yükseldi. Ancak bu artışın uzun vadede devam edeceği söylenemez.
Pazar günkü seçim diğer seçimlerden biraz farklı. Çünkü başkanlık sistemine geçişle birlikte seçimler için “yapıldı, bitti” diyemeyiz. Yani cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tura girmesi iki hafta daha belirsizlik demek. Bu durumda piyasanın iki hafta daha beklemesi gerekecek. Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turda sonuçlanması ve koalisyonun meclis çoğunluğunu kazanması durumunda borsada bir ralliye yol açması bekleniyor. Çeşitli ittifaklar cumhurbaşkanlığı ve meclis çoğunluğunu kazansa bile, bu tam bir rahatlama olmayabilir.
Kaynak: Mahfi Eğilmez Kaynak: Ufuk KORCAN