Döviz kurundaki değer kaybı, navlun oranlarındaki düşüşler ve Çin’in geri dönüşü, Türkiye’nin ithalatında orta ve düşük teknoloji yoğunluklu ürünlerin payını artırdı. 2021 yılında toplam ithalatın %30,4’ünü oluşturan bu ürünler, yılın ilk üç ayında %39’a yükseldi. Dolayısıyla düşük teknolojili ve orta teknolojili ithalatın toplam ithalat içindeki payı %50’yi geçti.
TÜİK verileri, ithalatın ilk çeyrekte %11,1 artarak 96 milyar dolara ulaştığını gösterdi. Enerji ve altın hariç ithalat, bu yılın aynı döneminde 64.035 milyar $ iken, 2022’nin ilk çeyreğinde 59.032 milyar $ oldu. İthalat dinamikleri açısından alt gruplara bakıldığında ise kayda değer bir gelişme göze çarpıyor. Bu nedenle genel ithalatta “düşük” ve “orta-düşük” teknik dayanıma sahip ürünlerin ithalat oranı ilk üç ayda %50’yi aştı. 2022’nin ilk çeyreğinde bu oran yüzde 44,8 olacak. Yılın ilk üç ayındaki %50,2’ye kıyasla toplamda %48,7 olarak hesaplandı. Ancak, yıllık bazda, bu iki kategorinin birleşik payı 2018’den bu yana sürekli olarak %50’nin altında kaldı.
En büyük artış orta ve düşük teknolojili ürünlerde görülürken, orta ve düşük teknolojili ürün ithalatındaki artış bu kategoride ihracatın ithalatı karşılama oranını da azaltmıştır. İthalat-ihracat oranı, 2022’nin orta-düşük seviyesindeki %77’den ilk çeyrekte %54’e düştü. Aylık bazda ise bu kategorinin büyüme oranı oldukça yüksek.
Hepimizin bildiği gibi artan yurt içi enerji ve işgücü maliyetleri ile döviz ticaretinin kısıtlanması, özellikle ihracatta rekabet gücünü zayıflatmış ve görece düşük bir kurun ithalata yol açabileceği endişelerini artırmıştır. Ancak, orta ve düşük teknolojili ürün ithalatındaki artışı sadece döviz kurundaki değer kaybına bağlamak yeterli olmayabilir. Türkiye’nin Uzak Doğu’dan çoğunlukla orta ve düşük teknolojili mal ithal ettiği göz önüne alındığında, kargoların pandemi sırasında zirve yaptığından bu yana düşmesi ve Çin’in geçen yılın sonlarından bu yana düşmeye başlaması gerçeğiyle artış daha da artıyor.
Orta ve düşük teknolojili ürünlerin ithalatına yönelik COVID-19 kısıtlamaları bu yıl kaldırıldı. Yalnızca Çin’den yapılan ithalat açısından, 2021’de 30,9 milyar dolar olan ithalat, 2022’nin sonunda 38,6 milyar dolara ulaşacak. Bu yılın ilk üç ayında Çin’den yapılan ithalat, 2022’nin aynı dönemindeki 9,2 milyar dolarla karşılaştırıldığında 10,08 milyar dolar olarak ölçüldü.
Bu veriler göz önüne alındığında, ithalat ihracatın önüne geçmiş olup orta ve düşük kaliteli ürünlere ilgi daha çok artmıştır. Özellikle son zamandaki kur dalgalanması ihracatın önüne geçilmesini sağlamıştır. Seçim sonrası ne olur bilemeyiz ama ihracatçılara destek verilmelidir.